بهار که می آید، زمین جان دوباره می گیرد و زندگی از نو آغاز می شود. بهار که می آید همه چیز حال و هوای شکفتن می گیرد. برای ما ایرانی ها نه فقط شکوفایی طبیعت که رسومات زیبای بهاریه نیز بر این حال خوشمان دامن می زند. چند وقت پیش از مهمانی بهار، خانه می تکانیم و سفره زیبای هفت سین می چینیم. به دید و بازدید می رویم. به یکدیگر به رسم مهر عیدانه می دهیم و در یک کلام شادی را به هر شکل ممکن خلق می کنیم. در این میان نوروز برای کودکان و سالمندان رنگ ویژه ای دارد که شاید از دید پدرو مادرهای جوان تر کم و زیاد مخفی بماند. حال کودکان گرچه بسیار زیباست و حتی یادآوری اش می تواند حالمان را خوب کند، اما در این بحث نمی گنجد. موضوع بحث در این مقاله حال سالمندان بزرگوار در دوران تعطیلات، به ویژه تعطیلات نوروزی است. در این دوران ممکن است سالمندان با چالش هایی روبه رو شوند که آگاهی از آنها می تواند ما را یاری کند تا بهاری زیبا برایشان بسازیم.

فقدان و دلتنگی های نوروزی: خواسته و ناخواسته محیط پیرامون سالندان متحمل تغییرات نامطلوب می شود. یاد عزیزان از دست رفته در تعطیلات نوروزی جان می گیرد و نبودشان برای سالمند بیشتر احساس می شود. حس تنهایی ممکن است بیشتر از سایر مواقع به سراغ سالمند بیاید. اینهمه می تواند سالمند را دچار دلتنگی و چه بسا نگرانی از مرگ کند. هجوم این افکار و احساسات نامطلوب می تواند زمینه ساز افسردگی و اضطراب در سالمند شود. به خاطر داشته باشیم کوچک شمردن حال سالمند به هر شکل، مثلا گفتن "مهم نیست" یا "فکرش  را نکن" می تواند  تاثیر بسیار نامطلوبی بر سالمند داشته باشد. بهتر است در کلام و عمل به سالمند نشان دهیم که می فهمیم از دست دادن یک عزیز و دیدن جای خالی اش تا چه حد می تواند دردناک باشد. باید به وی نشان دهیم که درک می کنیم از دست دادن چه قدر می تواند در ما ایجاد دلتنگی کند اما در عین حال باید گوشه چشمی بر داشته هایمان داشته باشیم. گرچه جای خالی عزیزان احساس می شود اما عزیزان دیگری هستند که بودن در کنار آنها می تواند تاثیر مثبتی بر حال ما داشته باشد.

تنهایی و احساس کنارگذاشته شدن: به دلیل تغییراتی که در روال زندگی رخ می دهد، سالمندان ممکن است بیشتر از قبل درگیر احساس تنهایی شوند. با توجه به اینکه در تعطیلات اشتغالات روزمره کمتر است و ما فرصت آزاد بیشتری در مقایسه با سایر مواقع سال داریم. بهتر است در این زمان طبق برنامه های مشخص و ترجیحا از پیش تعیین شده به دیدن سالمندان برویم یا با آنها تماس تلفنی داشته باشیم. به خاطر داشته باشیم که مهمترین امر برقراری ارتباط موثر با سالمندان است. باید رفتارمان نشانگر این امر باشد که فعالانه به گفته هایشان گوش می دهیم و برای دغدغه هایشان احترام قایلیم. این البته به معنای قضاوت و رد یا تایید گفته ها نیست. بلکه صرفا شنیدن و همدلی با افکار و احساسات سالمندان است.

احساس ناکارآمدی: سالمندان امروز جوان های دیروز هستند که مدیریت خانه و خانواده شان را به عهده داشته اند و تکیه گاه کوچکترها بودند. حالا به دلایل مختلف از جمله محدودیت در توانمندی های جسمانی و ذهنی قادر به انجام اموری نیستند که در گذشته به خوبی از عهده آنها برمی آمدند. همه اینها می تواند زمینه ساز حس ناکارآمدی گردد. بهتر است با توجه به توانمندی های سالمند موقعیت هایی را ایجاد کنیم که سالمند در امور مربوط به نوروز و رسومات آن مشارکت فعال داشته باشد. برای مثال می توان از راهنمایی های او استفاده کرد و اجازه داد مدیریت امور در اختیار او باشد. سبزه بریزد یا طراحی سفره هفت سین را به عهده بگیرد. البته این مهم مستلزم این است که از برخی حواشی چشم پوشی کنیم و بیشتر به سراغ ارزش های نهفته در پشت این آداب و رسوم برویم. پیشنهاد ما این است که به جای درگیری ذهنی با زیبایی سفره هفت سین یا برگزاری مهمانی های شکوهمند، روی روابط انسانی تمرکز کنیم و البته به سالمندان بگوییم که ما تاکید بر ارزشهایی از این دست را مدیون بزرگترهایی چون آنان هستیم.

 کم توانی های جسمانی: سالمندان به کم و زیاد درگیر محدودیت های حرکتی و جسمانی می شوند. این امر که در بسیاری موارد گریزناپذیر است می تواند سبب ناراحتی سالمندان گردد. سالمندی که دوست دارد مهمانی بدهد یا خانه تکانی کند و یا برای گشت و گذار برود به دلیل محدودیت های پیش آمده باید در خانه باشد و چه بسا ناراحت و دلخور باشد. بهتر است تا جایی که می توانیم تلاش کنیم نقش توان جسمانی آنها را بازی کنیم. برای مثال برای خانه تکانی یا چیدن هفت سین کمکشان کنیم، شرایط را طوری مهیا کنیم که به تمام رسوماتی که دوست دارند پایبند بمانند و گاه آنها را برای تفریح و گشت و گذار ببریم. گاه خریدن عیدی یا برگزاری یک مهمانی از طرف آنها می تواند عزت نفس سالمند و احساس کارآمدی اش را بالا ببرد. در مجموع بهتر است رفتار و گفتارمان به شکلی باشد که سالمند باور کند که حضورش نه تنها دلگرم کننده که ضروری است و کما فی السابق تکیه گاه اصلی همه کوچکترهاست.